Muzeum im. o. Emila Drobnego w Rybniku, jest samorządową instytucją kultury utworzoną na mocy Zarządzenia Nr 3/1980 Prezydenta Miasta Rybnika z dnia 9 kwietnia 1980 r. Siedzibą Muzeum jest miasto Rybnik, Rynek 18, a terenem działania obszar Miasta Rybnik, a w celu realizacji zadań statutowych Muzeum może działać również na pozostałym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej oraz poza jej granicami. Celem Muzeum im. o. Emila Drobnego w Rybniku jest działalność określona a art. 1. ustawy o muzeach, a w szczególności: gromadzenie i trwała ochrona dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa Rybnika, Ziemi Rybnickiej i województwa śląskiego o charakterze materialnym i niematerialnym, upowszechnianie i informowanie o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów oraz umożliwienie korzystania ze zgromadzonych zbiorów w zakresie dziejów Rybnika, Ziemi Rybnickiej i województwa śląskiego.
Zbiory Muzeum gromadzone są według następujących zakresów:
- archeologii: zbiory archeologiczne zabytków kultury materialnej pozyskanych z eksploracji na obszarze współczesnego Miasta Rybnika oraz Ziemi Rybnickiej;
- historii i historii gospodarczej:
- zbiory historyczne do dziejów dawnego Rybnika (w tym dokumenty i fotografie) oraz współczesnego Miasta oraz obszarów wiejskich Ziemi Rybnickiej,
- zbiory do dziejów gospodarczych (w tym przemysłowych, ze szczególnym uwzględnieniem górnictwa węgla kamiennego) dawnego Rybnika oraz Ziemi Rybnickiej (w tym dawnego powiatu rybnickiego) z uwzględnieniem zbiorów geologicznych;
- etnografii i sztuki:
- zbiory etnograficzne z dokumentacją do dziejów kultury mieszczańskiej dawnego Rybnika oraz obszarów wiejskich – kultury ludowej wsi górnośląskiej na obszarze Ziemi Rybnickiej,
- zbiory sztuki – malarstwa, grafiki, rzeźby oraz rzemiosła artystycznego;
- rzemiosła wiejskiego, cechowego i wędrownego:
- zbiory do dziejów rzemiosła miejskiego (cechowego) Miasta Rybnika oraz miast górnośląskich, zawodów rzemieślniczych, kupiectwa oraz rzemiosła wędrownego,
- zbiory do dziejów rzemiosła i ginących zawodów obszarów wiejskich z terenu (współczesnego) Miasta Rybnika oraz Ziemi Rybnickiej;
- historii medycyny i farmacji, w tym:
- obiekty związane z historią zawodów medycznych oraz rozwojem nauk medycznych,
- obiekty związane z historią szpitalnictwa oraz lecznictwa ambulatoryjnego,
- obiekty związane z historią aptekarstwa i zawodu farmaceuty, obiekty związane z tradycyjną medycyną ludową i ziołolecznictwem,
- obiekty związane z profilaktyką i ochroną zdrowia;
- badań i działalności Juliusza Rogera w zakresie medycyny, przyrodoznawstwa i kultury;
- udziału środowisk medycznych i farmaceutycznych w życiu kulturalnym i społecznym.
Muzeum im. o. Emila Drobnego w Rybniku realizuje wymienione cele poprzez:
- gromadzenie zabytków;
- katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów;
- przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych;
- zabezpieczanie i konserwację zbiorów oraz w miarę możliwości, zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody;
- urządzanie wystaw stałych i czasowych;
- organizowanie badań i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych;
- prowadzenie działalności edukacyjnej;
- popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę;
- udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych;
- wspieranie działalności mającej na celu zainteresowanie nauką, kulturą i sztuką;
- zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji;
- prowadzenie działalności wydawniczej, opracowywanie i publikowanie katalogów i przewodników po wystawach, a także wyników badań naukowych w formie druków luźnych i wydawnictw periodycznych;
- prowadzenie w zakresie zadań, o których mowa w pkt. 1-12, działalności instruktażowo – metodycznej dla pracowników Muzeum.
