https://www.traditionrolex.com/15https://www.traditionrolex.com/15https://www.traditionrolex.com/15 Muzeum w Rybniku • Z historii i techniki górnictwa ? wybrane zagadnienia (07.10.2004 - 6.03.2005)
  • Wystawy stałe
  • Wystawy czasowe
  • Archiwum wystaw
  • Wystawy do wypożyczenia
  • Z historii i techniki górnictwa ? wybrane zagadnienia (07.10.2004 - 6.03.2005)

    Z historii i techniki górnictwa – wybrane zagadnienia

    Wystawa „Z historii i techniki górnictwa – wybrane zagadnienia” została przygotowana w ramach obchodów Tygodnia Techniki Rybnickiego Okręgu Przemysłowego.

    Zaprezentowane na wystawie muzealia w sposób wybiórczy ilustrują przebogatą historię licznych kopalń, których początki sięgają XVIII wieku i wspomagających górnictwo specjalistycznych zakładów górniczych na Ziemi Rybnicko-Wodzisławskiej.

    Początki eksploatacji węgla prowadzone były w oparciu o przepisy Prawa Górniczego z 5.VI.1769 roku znowelizowane Ustawą Górniczą z 1.X.1865 roku po uzyskaniu zezwolenia z Wyższego Urzędu Górniczego podstawie szczegółowej dokumentacji określającej miejsce eksploatacji węgla, nazwy pól górniczych, szybów i kopalń, z określeniem właścicieli gruntów i kopalń, oraz osób posiadających zezwolenie na prowadzenie robót górniczych.

    Początki wydobywania węgla były bardzo prymitywne. Głębokość szybów dochodziła do kilkunastu metrów. Problemem technicznym było opanowanie wody w wyrobiskach. Urobek był noszony przez górników nieckami, następnie wożony taczkami od przodka do nadszybia. Napełniony węglem kubeł uwiązany na linie był wydobywany siłą ludzką kołowrotem na zewnątrz.

    Kolejny krok to zastąpienie taczek wózkami przewożonymi pod szyb końmi. Szyb początkowo miał dwie klatki do wyciągania węgla, przewożenia ludzi i opuszczania materiałów.

    Dopiero wiek XIX zwany wiekiem rewolucji technicznej wpłynął zdecydowanie na poprawę warunków pracy również w górnictwie, zwielokrotniając efektywność pracy poprzez zastosowanie maszyn parowych.

    Uruchomienie kolei żelaznej ożywiło pracę i rozwój kopalń. Stała się możliwa sprzedaż węgla na odległych rynkach oraz łatwiejszy dowóz urządzeń technicznych i materiałów niezbędnych do rozbudowy kopalń. Następowało poszerzenie obszarów eksploatacji i zwiększenie głębokości kopalń. Wprowadzenie urządzeń mechanicznych poruszanych za pomocą maszyn parowych zwiększało sukcesywnie wydobycie. Prowizoryczna drewniana wieża szybu została zastąpiona żelazną z unowocześnionymi maszynami wyciągowymi. Na powierzchni pojawiły się nowe obiekty takie jak budynki gospodarcze z łaźniami, zabudowane kotły parowe i kompresory parowe, płuczki i sortownie.

    Zastosowanie energii elektrycznej zdecydowanie korzystnie wpłynęło na dalszy postęp techniczny we wszystkich procesach technologicznych wydobycia. Zastosowano nowe materiały wybuchowe i udoskonalono technikę strzelniczą w wyrobiskach. Początkowo otwory strzałowe wykonywane były dłutem, stalowymi świdrami, następnie wiertnicami mechanicznymi o napędzie pneumatycznym, później elektrycznym. Zastosowane kombajny i strugi węglowe doprowadziły do niemal całkowitej mechanizacji procesu urabiania węgla. Drewniana obudowa chodników i wyrobisk, później z cegły i betonu została zastąpiona stojakami i przesuwnikami hydraulicznymi. Lampki olejowe używane początkowo do oświetlenia kopalń zostały zamienione na lampy karbidowe, następnie lampy akumulatorowe, czyli przenośne elektryczne. Do oświetlenia podszybi, komór pomp i rozdzielni na dole stosowane są żarówki rtęciowe i sodowe, które znacznie poprawiają komfort i bezpieczeństwo pracy. Na bezpieczeństwo pracy również decydujący wpływ mają zastosowane maszyny elektryczne odwadniające, zdecydowanie bezpieczniejsze od wcześniejszego zabezpieczenia przed występującą w kopalniach wodą, polegające na wydobywaniu jej kubłami przy użyciu kołowrotów ręcznych.

    Napęd elektryczny zastosowany również został do urządzeń sygnalizacyjnych i do przenośników taśmowych podziemnego urobku, eliminując transport wozami i rynnami. Prace ręczną zastąpiły różnego typu ładowarki mechaniczne i przenośniki mechaniczne.

    Zainstalowane w szybach elektryczne maszyny wyciągowe korzystnie wpłynęły na wydajność kopalni. Modernizowanie szybowego transportu pionowego doprowadziło do wykształcenia się współczesnego kształtu nadszybia i wieży szybowych, opartych na konstrukcji szkieletowej, z maszynownią zlokalizowaną w głowicy szybu.

    Transport powierzchniowy podobnie jak pod ziemią również został zmodernizowany. Na drogach odstawy węgla od szybów do zbiorników, zakładów przeróbki mechanicznej i bocznic kolejowych transport szynowy wozów kopalnianych został wyparty przez urządzenia przenośnikowe. Na powierzchni wybudowane zostały imponujące budowle nadszybi, maszynowni, elektrowni, sortowni, płuczki, cechownie, łaźnie, obiekty administracyjno-socjalne.

     

    W miarę upływu czasu wdrażane były także w budownictwie kopalnianym nowe technologie i materiały, nowe rozwiązania urbanistyczno-architektoniczne z zachowaniem programów funkcjonalnych poszczególnych obiektów. Na szczególną uwagę zasługują cechownie kopalniane. Zachowane z XIX i początku XX wieku to masywne, murowane obiekty dla całej załogi górniczej. We wnętrzu przeważało wyodrębnione przestrzenne miejsce zgromadzeń oddzielone od części magazynowych, połączonych z łaźniami i lampowniami. Współczesne są już rozległymi pawilonami zachowującymi jednak istotę dawnego przeznaczenia.

    W miarę upływu czasu wdrożono w budownictwie kopalnianym nowe technologie i materiały, nowe rozwiązania urbanistyczno-architektoniczne z uwzględnieniem jednakże programów funkcjonalnych obiektów.

    Zapotrzebowanie na węgiel na rynkach krajowych i zagranicznych spowodowało uruchomienie coraz to nowych kopalń w Rybnickim Okręgu Węglowym i modernizację wcześniej istniejących. Były to kopalnie duże, zorganizowane i technicznie dobrze wyposażone. W realizacji tak wielkiego przedsięwzięcia niemałą rolę odegrały wspomagające kopalnie specjalistyczne przedsiębiorstwa i zakłady górnicze takie jak:

    • PRG – przy niwelacji i uzbrajaniu terenu wykonujące wszelkie roboty budowlane, górnicze i montażowe, przy drążeniu wyrobisk, przekopów, głębieniu i pogłębianiu szybów, przy odmetanowaniu, przy wstępnej eksploatacji uruchamianych urządzeń.
    • PBROW, realizujące budownictwo napowierzchniowe zaczynając od szybu po załadunek węgla.
    • RYFAMA, która była producentem maszyn górniczych.
    • RZN PW zabezpieczające ciągłość ruchu wydobywczą kopalń. Wykonywały wszelkie remonty maszyn i urządzeń górniczych.

     

    Rozwój przemysłu węgla kamiennego był możliwy w znaczącym stopniu poprzez stałe doskonalenie techniki górniczej, poprawę technicznego wyposażenia kopalń w niezbędne maszyny i urządzenia poprawiające efektywność wydobycia i bezpieczeństwo pracy, zmniejszające wysiłek zatrudnionych w przodkach węglowych załóg górniczych.

    Aby sprostać wymogom procesu wydobywczego na przestrzeni minionych lat istotną rolę odgrywała wysoko kwalifikowana kadra od inżyniera górniczego do górnika.

    Lata 90-te XX wieku i początek XXI wieku to nowy rozdział w dziejach górnictwa, to początek wielkich zmian w związku z likwidacją i restrukturyzacją kopalń i zakładów.

    Przeszło dwustuletnie dzieje górnictwa to dziedzictwo naszego regionu, naszej „Małej Ojczyzny”.

    https://www.traditionrolex.com/15