"Węgiel, polityka, stal, ludzie. Kolej w życiu Śląska" - VI Rybnicka Konferencja o Historii Kolei

Muzeum w Rybniku oraz Wydział Biznesu, Finansów i Administracji Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach zorganizowały 23 października br. kolejną, szóstą już, konferencję naukową poświęconą dziejom kolei. Tym razem jej tematyka koncentrowała się wokół Śląska.

Nie ulega wątpliwości znaczenie kolei dla historii Śląska – jako czynnika wspomagającego rozwój życia gospodarczego (w tym przemysłu ciężkiego, a zwłaszcza górnictwa), a także oddziałującego na szeroko rozumiane życie społeczne. Już początki kolejnictwa związane z Towarzystwem Kolei Górnośląskiej pokazały jak ważny dla rozwoju wydobycia węgla kamiennego był sprawny transport. W związku z rozbudową tego środka komunikacji powstawały obiekty dworcowe, a z biegiem czasu także liczne budynki mieszkalne czy nawet kolonie pracownicze. Zaangażowanie państwa w funkcjonowanie kolei przyniosło również znaczące zwiększenie nakładów finansowych, a więc i możliwość stosowania najnowocześniejszych rozwiązań technicznych, w tym np. elektryfikacji. Na Śląsku znaleźć można również liczne przykłady obiektów inżynieryjnych, w tym tunele i wiadukty, o często wyjątkowym charakterze. Liczne grono kolejarzy angażowało się społecznie, sportowo; była to też grupa aktywna pod względem organizacyjnym (np. związki zawodowe) i politycznym (np. powstania śląskie). Śląsk obfitował również w koleje prywatne – związane najczęściej z zakładami przemysłowymi, a także wąskotorowe. Dwoistość rozwoju kolei do 1945 r. (część Górnego Śląska przyłączona do Polski w 1922 r. dzieliła znaczną część cech Polskich Kolei Państwowych) czy również później (część Śląska Cieszyńskiego znajdująca się w Czechosłowacji) jest dodatkowym niezwykle interesującym zagadnieniem badawczym.

Zdecydowana większość zidentyfikowanych przez organizatorów zagadnień znajdzie choć podstawową reprezentację w czasie konferencji. Tradycyjnie już obrady będą również transmitowane na muzealnym kanale w portalu Youtube (https://www.youtube.com/user/Muzrybnik).

W trakcie konferencji została zaprezentowana publikacja Muzeum w Rybniku poświęcona historii kolei.

 Program konferencji „Węgiel, polityka, stal, ludzie. Kolej w życiu Śląska”

9:00 Powitanie
Uroczysta premiera wystawy Muzeum Górnośląskiego w Ratingen 175 lat kolei na Śląsku

9:10-9:25 dr hab. Andrzej Mielcarek (Szczecin), Koleje a inne środki transportu na pruskim Śląsku do 1945 r. Konkurencja i współdziałanie
9:25-9:40 dr Zdzisław Janeczek (Katowice), Anonse prasowe na Śląsku na temat kolei w Królestwie Polskim w latach 1863–1864
9:40-9:55 dr Przemysław Dominas (Wrocław), Ewolucja kolejowego budownictwa mostowego na Śląsku w latach 1842-1945
9:55-10:10 Adam Frużyński (Zabrze), Transport szynowy w górnośląskich kopalniach węgla kamiennego do 1945 roku
10:10-10:25 dr Grzegorz Biszczanik (Zielona Góra), Beuchelt & Co. Dzieje zakładu w latach 1876-1945
10:25-10:40 Dominik Lulewicz (Kraków), Bliżej pruskiego Śląska - rozwój sieci kolejowej w Galicji Zachodniej i na Śląsku Cieszyńskim do 1914 roku
10:40 Dyskusja i przerwa

11:10-11:25 dr hab. Krzysztof Nowak (Katowice), Problemy rozwoju sieci kolejowej Śląska Cieszyńskiego i jej integracji z górnośląską częścią woj. śląskiego (1922-1939)
11:25-11:40 s. dr Anna Tejszerska (Lublin), Magistrala Węglowa. Rola konkursowych projektów architektonicznych w największej inwestycji kolejnictwa międzywojennego
11:40-11:55 dr hab. Tomasz Przerwa (Wrocław), "Koleje Rzeszy, mają szczególny interes w tym, żeby w istniejących stosunkach niczego nie zmieniać". Proturystyczna inicjatywa niemieckich kolei w Karkonoszach w 1932 r.
11:55-12:10 Patrick Starczewski (Wrocław), Procesy produkcyjne w Linke-Hofmann Werke i ich unowocześnianie do 1945 r.
12:10 Dyskusja i przerwa

12:40-12:55 Damian Halmer (Zabrze), Kolejowe Kluby Sportowe na Górnym Śląsku w 1945 roku - organizacja, sukcesy i znaczenie dla rozwoju śląskiego sportu po II wojnie światowej
12:55-13:10 dr Artur Ogurek (Wrocław), Życie kolejarzy w okresie militaryzacji kolei na przykładzie Górnego Śląska
13:10-13:25 dr Bartosz Kruk (Wrocław), Między PPS a PPR. Upartyjnianie DOKP we Wrocławiu w latach 1945-1948
13:25-13:40 dr Dawid Keller (Rybnik), Kolej na Śląsku w latach 1970–1975. Początki kryzysu?
13:40-13:55 dr Andrzej Synowiec (Kraków), Koegzystencja górnictwa i kolei w świetle prac prof. Antoniego Rosikonia
13:55-14:10 Judyta Kurowska-Ciechańska, dr Ariel Ciechański (Warszawa), Wybrane problemy transportu piwa na Śląsku
14:10-14:25 dr Zbigniew Bereszyński (Opole), Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w Opolu. Zakład pracy i ośrodek działalności związkowo-opozycyjnej
14:25-14.40  dr Marcin Jarząbek (Kraków), Górnośląskie PKP w oczach katowickiej Grupy Terenowej Zespołu Kontroli Kolei Ministerstwa Kontroli Państwowej (1953–1957)
14:40 Dyskusja i przerwa obiadowa

15:20-15:35 prof. dr hab. inż. arch. Grażyna Balińska, dr Dorota Balińska-Ciężki (Wrocław), Modernizacja kolei a degradacja krajobrazu kulturowego (na przykładzie linii Wrocław – Poznań)
15:35-15:50 dr Ariel Ciechański (Warszawa), Rozwój i regres kolei przemysłowych na Górnym Śląsku
15:50-16:05 Grzegorz Dejneka (Jaworzyna Śląska), Skansen Lokomotyw Parowych w Jaworzynie Śląskiej w latach 1993-2004 - geneza, działalność, bilans
16:05-16:20 Jacek Cwetler (Czechowice-Dziedzice), Dzieje kolei na Śląsku Cieszyńskim
16:20-16:35 Paweł Mierosławski (Warszawa), Problematyka ochrony zabytków łączności kolejowej
16:35-16:50 dr hab. Daniel Załuski (Gdańsk), Dworzec Katowice w świetle współczesnej doktryny ochrony zabytków i rozwoju przestrzennego śródmieścia Katowic
16:50-17:05 Jadwiga Kolasińska, Julia Kolano (Kraków), Modernizacja i adaptacja zabytkowych obiektów kolejowych na obszarze Górnego Śląska na wybranych przykładach
17:05 Dyskusja i podsumowanie konferencji