Początki tworzenia się stowarzyszeń i organizacji sportowych w Rybniku sięgają roku 1861. Wówczas wprowadzono do zajęć rybnickiej szkoły obowiązkowe ćwiczenia fizyczne, a także urządzono pod kierunkiem nauczyciela Ottona Fritsche pokaz gimnastyczny. Wydarzenie to spotkało się nie tylko z zainteresowaniem magistratu, ale przede wszystkim licznie zgromadzonych mieszkańców miasta. W tym także roku z inicjatywy księdza Edwarda Bolika z parafii Matki Boskiej Bolesnej w Rybniku, powołano do istnienia Katolickie Stowarzyszenie Czeladników Rzemieślniczych, na którego czele stanął Johann Jockiel. Do jego celów statutowych, oprócz doskonalenia się w rzemiośle, należało propagowanie turystyki, śpiewu i ćwiczeń strzeleckich. Nawiązywało to do żywych tradycji bractw kurkowych działających w miastach, a przejętych przez Towarzystwa Strzeleckie. W Rybniku Towarzystwu Strzeleckiemu (czas powstania nieznany) aktywnie działającemu zwłaszcza w oparciu o cechy rzeźników i piekarzy, przewodniczył Franz Glosser. W 1865r. z inicjatywy nauczyciela Gintera Schultze powstało liczące 76 członków Towarzystwo Gimnastyczne nastawione głównie na aktywność w szkołach.
W drugiej połowie XIXw. na terenie Rybnika powstają pierwsze zorganizowane niemieckie stowarzyszenia i kluby sportowe: Towarzystwo Gier na Trawie ( Rasenspielverein) i Niemieckie Towarzystwo Gimnastyczne (Deutsche Turmverein). Odpowiedzią na nie jest powołanie do życia Polskiego Stowarzyszenia Gimnastyczno - Wychowawczego i Społecznego "Sokół". Miało to miejsce 23 lutego 1898 roku, a na jego czele stanął Florian Piecha. Towarzystwo to, na skutek szykan i aresztowań zmuszono w 1900 roku do zawieszenia działalności. Kolejną polską organizacją po zawieszeniu "Sokoła", było powołane w 1906 roku przez ks. dra Franciszka Brudnioka Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży. W jego szeregach znaleźli się prawie wszyscy członkowie rozwiązanego "Sokoła". Rok 1913 przyniósł powołanie przez Maksymiliana Basistę Towarzystwa "Zgoda", które obok aktywności kulturalnej nastawione było również na działalność sportową. W tym samym roku powstał pierwszy zorganizowany i zarejestrowany klub piłkarski pod nazwą "Towarzystwo dla Gier Piłkarskich" (Verein Für Ballspiele 1913).
